Ażeby praca mogła być w pełni bezpieczna, wymagane jest zaopatrzenie pracownika w odpowiedni sprzęt. Na poszczególnych stanowiskach niezbędne są różne środki ochrony indywidualnej. Wszędzie tam, gdzie w trakcie wypełniania obowiązków zawodowych pracownik narażony jest na działanie zawieszonego w powietrzu pyłu, ważne jest zaopatrzenie go w maski czy półmaski przeciwpyłowe.
Dlaczego maski przeciwpyłowe są potrzebne?
Maski przeciwpyłowe są konieczne w miejscach, gdzie wskutek obróbki materiałów stałych (poprzez toczenie, cięcie, szczotkowanie piaskowanie) powstaje znaczna ilość pyłu, który z chemicznego punktu widzenia jest układem dwufazowym, stanowiącym zawiesinę cząstek stałych, ciekłych lub stałych i ciekłych w fazie gazowej. W zależności od rodzaju zastosowanego procesu technologicznego czy obrabianego materiału, powstaje określona ilości pyłu, którego cząstki mają różną wielkość. Przykładowo, w trakcie produkcji stali w hucie, straty w pyle sięgają 10 proc. wyprodukowanej surówki. Tymczasem podczas produkcji cementu, przy użyciu metody suchej, emisja pyłu sięga 30 proc. masy wyprodukowanego cementu.
Najbardziej na działanie pyłów narażeni są pracownicy rolnictwa oraz różnych gałęzi przetwórstwa. Problem ten nie omija też pracowników ochrony zdrowia, ani pracowników
biurowych. Istotne jest, że obecność pyłu ma zły wpływ na stan zdrowia człowieka. Do chorób zawodowych wynikających z ekspozycji na działanie pyłu należą między innymi choroby alergiczne, zakaźne, immunotoksyczne. Najbardziej szkodliwe są pyły o najmniejszym rozmiarze, które przenikają do obszaru wymiany gazowej i prowadzą do rozwoju pylicy płuc, zapalenia pęcherzyków płucnych, nowotworów.
Indywidualna ochrona dróg oddechowych
Jeśli pracownik jest wystawiany w trakcie wykonywania obowiązków służbowych na działanie pyłów, jego pracodawca ma obowiązek zapewnić mu wszelkie konieczne środki ochrony, które zminimalizują ryzyko rozwoju choroby zawodowej. Do środków ochrony przed pyłami zalicza się urządzenia odpylające oraz wentylatory. Na szczególną uwagę, ze względu na skuteczność działania, zasługują środki indywidualnej ochrony dróg oddechowych, czyli maski przeciwpyłowe, które wprawdzie nie chronią przed gazami i oparami, ale stanowią skuteczną barierę przeciw zawieszonym w powietrzu pyłom.
Rodzaje masek i filtrów przeciwpyłowych
Do ochrony dróg oddechowych można użyć maski całotwarzowej lub półmaski. Spośród wymienionych, najpopularniejszym środkiem ochrony dróg oddechowych są półmaski, które szczelnie zakrywają nos oraz usta. Ważnym elementem półmaski jest materiał filtracyjny. Dodatkowo półmaski można podzielić na półmaski wielokrotnego użytku i półmaski jednorazowe z zaworkiem lub bez niego. Bez względu na rodzaj maski, wszystkie powinny spełniać normę DIN EN 149:2001+A1:2009, która podaje minimalne wymagania dotyczące półmasek filtrujących, stosowanych jako sprzęt chroniący układ oddechowy przed cząstkami, z wyjątkiem masek używanych w razie konieczności ucieczki. Tylko sprzęt spełniający tę normę skutecznie chroni przed zanieczyszczeniami cząsteczkowymi, takimi jak na przykład pył drzewny.
Maski wyposażone są w różne typy filtrów:
- klasa P1 – korzystanie z maski z tym filtrem chroni przed pyłem jedynie w ograniczonym stopniu. Nie powinno się jej nosić w przypadku wartości granicznych poniżej 5 mg/m3. Maski ochrony dróg oddechowych z filtrem P1 używane są w przemyśle budowlanym i spożywczym. Nie chronią one przed pyłem kwarcowym i włóknami azbestowymi,
- klasa P2 – maski z tym filtrem chronią przed większością rodzajów groźnego pyłu, tj. przed stałymi cząsteczkami lub przed stałymi cząsteczkami i ciekłymi aerozolami. Jeśli maska wyposażona jest w filtr spełniający normę DIN EN 149:2001+A1:2009, to wówczas chroni ona zarówno przed stałymi cząsteczkami, jak i ciekłymi aerozolami, na przykład mgłą, która jest efektem opryskiwania. Warto jednak podkreślić, że filtr P2 nie jest skutecznym zabezpieczeniem przed bakteriami i wirusami. Maski wyposażone w P2 są stosowane w przemyśle metalowym i w górnictwie,
- klasa P3 – chroni przed bakteriami, wirusami, pyłem radioaktywnym, nanocząsteczkami. Filtr ten stanowi najwyższy stopień ochrony przed zanieczyszczeniami. Nadaje się do stosowania w środowiskach pracy, w których wartość graniczna narażenia przekroczona jest nawet 30-krotnie w porównaniu do wartości właściwej dla danej branży.