Pracownik, zgodnie z Kodeksem pracy, przed przystąpieniem do niej, musi zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. Czy szkolenia są obowiązkowe i kto jest za nie odpowiedzialny?
Szkolenia bhp – obowiązek pracodawcy
Pracodawca jest zobowiązany do przeprowadzenia szkolenia bhp zatrudnianym przez siebie pracownikom – przed przystąpieniem ich do wypełniania obowiązków służbowych oraz w trakcie pracy. Musi on także zapewnić pracownikom szkolenia okresowe w tym zakresie.
Zgodnie z zasadami prawa, pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, jeśli ten nie posiada stosownych kwalifikacji i umiejętności zawodowych. Zasada ta dotyczy także braku przeszkolenia w zakresie bhp.
Istnieje tylko jeden przypadek, kiedy pracodawca jest zwolniony z obowiązku przeprowadzenia takiego szkolenia. Nie musi zostać ono zrealizowane, gdy pracownik będzie zajmował u danego pracodawcy to samo stanowisko, jednak podjęte na mocy innej umowy o pracę.
W innych przypadkach pracodawca jest zobligowany do zapewnienia nowo przyjmowanemu pracownikowi szkolenia wstępnego ogólnego, jak również szkolenia stanowiskowego – metodą instruktażu.
Jednocześnie rozróżnia się następujące rodzaje szkoleń zawodowych:
- wstępne ogólne (instruktaż ogólny), przeprowadzane dla wszystkich nowo zatrudnianych pracowników, studentów – praktykantów oraz uczniów szkół zawodowych. Prowadzi je pracownik służby BHP bądź osoba ze strony pracodawcy pełniąca te zadania;
- wstępne na stanowisku pracy (instruktaż stanowiskowy), realizowany przed dopuszczeniem pracownika do pracy na danym stanowisku. Przeprowadza go pracodawca lub wyznaczone przez niego osoby. Odbywa się ono na danym stanowisku pracy, a jej etapami są:
- rozmowa wstępna z pracownikiem – prowadzona przez instruktora, którym może być przełożony, brygadzista bądź mistrz;
- pokaz i objaśnienie czynności na danym stanowisku;
- próbne wykonanie czynności przez pracownika wraz z ewentualną korektą;
- samodzielna praca na wyznaczonym stanowisku.
Wszystkie szkolenia z zakresu bhp odbywają się w czasie pracy oraz na koszt pracodawcy.
Obowiązuje zatem jedna zasada – przed przystąpieniem do pracy, wszyscy pracownicy, bez względu na zajmowane stanowisko i wykonywaną pracę, mają obowiązek wzięcia udziału w szkoleniu z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
Szkolenie bhp w miejscu pracy
Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi szkolenia odpowiadającego wykonywanej przez niego pracy. Jest to kluczowe i niezwykle ważne szkolenie, przedstawiające pracownikowi wszelkie przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy (w niezbędnym zakresie, do wykonywania określonych czynności zawodowych na danym stanowisku).
Szkolenie takie umożliwia pracownikowi nabycie koniecznych umiejętności do wykonywania danej pracy w sposób bezpieczny – zarówno dla siebie, jak i innych współpracowników. Szkolenie bhp przedstawia również sposób postępowania w sytuacjach awaryjnych, a także metody udzielania pomocy osobie lub osobom, które uległy wypadkowi w pracy.
Po zakończeniu szkolenia pracownik powinien być zapoznany ze wszelkimi czynnikami danego środowiska pracy, które mogą powodować zagrożenia dla jego bezpieczeństwa (a także innych pracowników). Osoba zatrudniana musi być także zaznajomiona ze środkami oraz działaniami zapobiegawczymi wypadkom. Istnieje szereg produktów sprzyjających bezpiecznemu wykonywaniu pracy. Oferujemy Państwu, między innymi, odzież roboczą i ochronną, w jakości odpowiadającej normom i dyrektywom europejskim, które określają wymagania w zakresie bhp.
Po zakończeniu szkolenia pracownik jest zobowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami bhp, a stosowna adnotacja powinna zostać odnotowana w jego aktach osobowych.
Szkolenia okresowe
Obowiązkiem pracodawcy wynikającym z Prawa pracy jest również zapewnienie pracownikom okresowych szkoleń w zakresie bhp. Mogą one być prowadzone przez samego pracodawcę, a także przez jednostki organizacyjne, które są uprawnione do przeprowadzania tego typu szkoleń.
Szkolenia okresowe są obowiązkowe, także odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.
Jednocześnie pracownik nie ma obowiązku, by uczestniczyć w szkoleniach, które są organizowane poza godzinami jego pracy. Jeśli tak się zdarza – czas poświęcony na szkolenie powinien zostać policzony jako praca w godzinach nadliczbowych. Skutkiem takiego rozliczenia jest rekompensata godzin nadprogramowych czasem wolnym bądź proporcjonalnie wyższe wynagrodzenie.
Szkoleniami okresowymi objęte są:
- osoby będące pracodawcami oraz inne kierujące pracownikami, na przykład kierownicy, mistrzowie oraz brygadziści;
- pracownicy stanowisk robotniczych;
- pracownicy kadry inżynieryjno-technicznej;
- pracownicy służby BHP, a także inne osoby wykonujące zadania tej służby;
- pracownicy administracyjno-biurowi i inni, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia.
Szkolenie okresowe może mieć formę kursu (trwającego minimum 15 godzin lekcyjnych), seminarium (trwa nie mniej niż 5 godzin lekcyjnych) oraz samokształcenia kierowanego (odbywa się na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, z zapewnioną możliwością konsultacji tematyki z wykładowcami). Takie szkolenie kończy się egzaminem.
Organizowane szkolenia powinny oferować tematykę dostosowaną do charakteru danej grupy i pracy. Ponadto osoby szkolące muszą mieć odpowiedni poziom wiedzy, doświadczenie zawodowe oraz przygotowanie dydaktyczne, by zapewnić pracownikom odpowiednią realizację programu. Do obowiązków szkolących należy też prowadzenie dokumentacji ze szkolenia, dzienników zajęć, protokołów z ich przebiegu oraz z przeprowadzanych egzaminów i rejestru zaświadczeń wydawanych po odbytym szkoleniu.
Jednocześnie dokonując wyboru jednostki szkolącej, warto sprawdzić jakość oferowanych przez nią usług – zarówno tematyki szkoleń, jak i kompetencji szkolących. Jest to szczególnie ważne, gdyż wybór nierzetelnej firmy, która przeprowadzi szkolenie na niskim poziomie, w przyszłości może okazać się złą inwestycją. Wypadek przy pracy, który będzie konsekwencją braku szkolenia lub jego złej realizacji, będzie stanowił nieporównywalnie wyższy koszt dla danej firmy, niż odpowiednie wcześniejsze przygotowanie pracownika.
Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom szkoleń, jak również udostępnienie im aktualnych instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy. Dokumenty te powinny zawierać także instrukcje udzielenia pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia.
Prowadzenie szkoleń jest zatem spełnieniem obowiązku wynikającego z Prawa pracy i służy ochronie zdrowia i życia pracowników.